Vào dịp Tết, bên cạnh câu đối đỏ, bánh chưng xanh thì mâm ngũ quả là một trong những phần không thể thiếu trên bàn thờ gia tiên của người Việt. Tùy theo mỗi vùng miền, lại có cách chọn quả và bày trí khác nhau. Dưới đây là các cách bày trí mâm ngũ quả ngày Tết theo đúng phong tục của từng vùng miền.
Ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày Tết 2021
Mâm ngũ quả ngày Tết thường được mọi người chuẩn bị để bày trí trên ban thờ nhà mình vào ngày 28 – 29 Tháng Chạp âm lịch. Theo truyền thống của người Việt, mâm ngũ quả thờ tết sẽ gồm 5 loại quả, tượng trưng cho 5 yếu tố ngũ hành theo quy luật của trời đất: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ. Trong sách Chiêm thư, mâm ngũ quả bày Tết càng đầy đủ và nhiều màu sắc thì sẽ dự báo một mùa màng bội thu, một năm làm ăn nhiều tài lộc. Chọn 5 thứ quả trong mâm ngũ quả ngày Tết 2021 theo quan niệm người xưa là ngũ hành ứng với mệnh của con người. Chọn số lẻ tượng trưng cho sự phát triển, sinh sôi.
Với mỗi vùng miền sẽ có cách lựa chọn và bày trí mâm ngũ quả ngày Tết 2021 trên ban thờ gia tiên khác nhau tuy nhiên đều mang ý nghĩa chung là thể hiện lòng hiếu thảo của con cháu với ông bà, tổ tiên nhân ngày Tết cổ truyền của dân tộc; đồng thời cũng là cả tấm lòng của người Việt với mong muốn sang năm mới được sung túc, tài lộc, vạn sự bình an. Mâm ngũ quả ngày Tết còn tượng trưng cho mong muốn âm dương hòa hợp, vạn vật sinh sôi nảy nở và phát triển.
Những điều đại kỵ cần tránh khi bày mâm ngũ quả ngày Tết 2021
Mâm ngũ quả là một phần không thể thiếu trên bàn thờ gia tiên trong ngày Tết cổ truyền của người Việt. Mâm ngũ quả thể hiện trọn tấm lòng của con cháu đối với tổ tiên, thể hiện được đạo lý uống nước nhớ nguồn của ông cha ta từ thời xa xưa. Bên cạnh đó, người Việt bày mâm ngũ quả vào ngày Tết cũng với mong muốn sang năm mới được sung túc và đủ đầy hơn. Chính vì vậy họ rất quan trọng trong cách chọn quả và bày trí như thế nào để không phạm phải những điều đại kỵ.
- Không bày những loại quả có gai sắc nhọn trên mâm ngũ quả ngày Tết 2021: Theo quan niệm của người Việt, bàn thờ gia tiên là nơi linh thiêng, nếu như thờ các loại quả có gai sắc nhọn trên bàn thờ vào ngày Tết sẽ ảnh hưởng xấu đến vượng khí của ngôi nhà, khiến việc làm ăn gặp khó khăn, trắc trở, không thuận buồn xuôi gió. Các loại quả có gai đại kỵ không được đặt trong mâm ngũ quả ngày Tết 2021 bao gồm: Mít, sầu riêng,….
- Không chọn những loại quả có mùi nồng bày trên mâm ngũ quả ngày Tết 2021: Các loại quả có mùi nồng như Sầu riêng, mít khi đặt trên mâm ngũ quả sẽ làm lấn át đi mùi của các loại quả khác, khiến cho mâm ngũ quả không được hài hòa. Bên cạnh đó, mùi nồng của các loại quả này còn có thể gây ảnh hưởng đến vẫn khí trong năm mới.
- Không sử dụng hoa quả giả trên mâm ngũ quả ngày Tết 2021: Hoa quả giả có ưu điểm là vẻ ngoài bóng đẹp, giữ được lâu, tuy nhiên lại là điều đại kỵ khi bày mâm ngũ quả. Theo các chuyên gia về phong thủy, việc bày mâm ngũ quả toàn hoa quả giả không thể hiện được tấm lòng của gia chủ, phạm đến tâm linh, dễ bị tổ tiên quở trách, có thể khiến cho năm mới sẽ gặp nhiều xui xẻo. Khi chọn quả, nên chọn loại quả tươi ngon, màu sắc bắt mắt, dù ít hay nhiều cũng không nên dùng quả giả.
- Không bày hoa quả chín quá trên mâm ngũ quả ngày Tết 2021: Mâm ngũ quả thường được đặt trên bàn thờ khoảng 5 ngày đến 1 tuần tùy theo từng nhà. Chính vì vậy nếu như chọn loại quả quá chín để bày mâm ngũ quả ngày Tết 2021 thì sẽ dễ bị thối hỏng, mang đến điềm xui cho chủ nhà. Đặc biệt vào ngày Tết thường thắp nhang vàng rất nhiều, hoa quả cũng dễ chín hơn, do đó nên chọn loại quả còn xanh, tươi để thờ tết.
- Rửa sạch hoa quả và lau khô trước khi bày mâm ngũ quả ngày Tết 2021: Khi mua hoa quả về cần đem rửa sạch rồi dùng khăn sạch lau khô nước mới đem bày trí như thế mới không lo hỏng trong quá trình chưng mâm ngũ quả ngày Tết. Với những quả bưởi nếu như vỏ bị ố vàng hay mốc xanh, hãy hòa chút nước vôi sạch, thấm vào khăn lau đều thì vỏ bưởi sẽ sáng và tươi hơn.
Mâm ngũ quả ngày Tết 2021 miền Bắc
Mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Bắc thường được lựa chọn tuân theo thuyết ngũ hành trong văn hóa phương Đông. Chính vì thế, các loại quả thờ ngày Tết ở miền Bắc thường được phối theo 5 màu: Màu trắng (Kim), màu xanh (Mộc), màu đen (thủy), màu đỏ (hỏa), màu vàng (thổ).
Ý nghĩa của các loại quả trong mâm ngũ quả ngày Tết 2021 miền Bắc
Mâm ngũ quả ngày Tết 2021 ở miền Bắc thường sẽ có 5 loại quả có kích thước và màu sắc khác nhau tượng trưng cho Phú, Quý, Thọ, Khang, Ninh. Các loại quả thường được chọn bao gồm: chuối, bưởi, đào, hồng, quýt. Ngày nay, các loại trái cây tại miền Bắc cũng đa dạng và phong phú hơn, chính vì vậy trên mâm ngũ quả ngày Tết 2021 của người miền Bắc cũng có sự thay thế của nhiều loại quả khác như quả phật thủ, dưa hấu, táo, hồng xiêm… Dù chọn loại nào để bày trên mâm ngũ quả thì cũng đều mang ý nghĩa chung là thể hiện lòng thành kính của con cháu đối với ông bà, tổ tiên, ước muốn một năm mới được sung túc và đầy đủ hơn.
- Nải chuối xanh: Là loại quả bắt buộc phải có trên mâm ngũ quả ngày Tết 2021. Chuối thường chọn loại chuối tiêu có quả dài, mập xếp đều nhau giống như bàn tay ngửa lên là biểu tượng của sự chở che, bao bọc. Màu xanh của nải chuối tương ứng với hành Mộc thể hiện ước muốn một năm mới với nhiều điều mới mẻ, sung túc và bình an.
- Quả bưởi, cam: Bưởi có màu vàng nhạt tượng trưng cho hành Thổ với ý nghĩa mong muốn tài lộc và sự viên mãn. Nhiều gia đình thay vì sử dụng quả bưởi thì có thể thay thế bằng quả cam to.
- Quả phật thủ: Theo quan niệm của Phật giáo, phật thủ có hình dáng giống với bàn tay của Phật mang ý nghĩa cho sự che chở và bảo vệ. Ngoài ra, quả phật thủ còn là biểu tượng của chữ Lộc với mong muốn được ban phước lộc và may mắn trong năm mới.
- Quả táo: Trên mâm ngũ quả ngày Tết 2021 quả táo đỏ tương ứng với hành Hỏa với ý nghĩa cầu mong sự đầm ấm, sung túc đồng thời màu đỏ trên những trái táo cũng là màu của sự may mắn, phát tài.
- Quả lựu: Trái lựu bóng, căng mọng biểu tượng cho hạnh phúc gia đình, sự đông đúc, con đàn cháu đống.
- Quả quất, quýt: Loại quả này biểu tượng cho sự trọn vẹn. Quất, quýt được cài cắm xen kẽ những quả chuối thể hiện cho sự tốt lành, sung túc.
Cách bày mâm ngũ quả ngày Tết 2021 ở miền Bắc
Cách bày mâm ngũ quả ngày Tết 2021 ở miền Bắc khá cầu kỳ. Tuy chỉ bao gồm những loại quả đơn giản những lại được sắp xếp xen kẽ nhau rất hài hòa và màu sắc, cân đối và hợp với phong thủy.
Mỗi gia đình sẽ có cách bày biện mâm ngũ quả ngày Tết 2021 ở miền Bắc, tuy nhiên hầu hết đều theo nguyên tắc nải chuối tiêu xanh đặt ở dưới cùng để đỡ lấy các loại quả phía trên. Quả bưởi hoặc phật thủ sẽ đặt ở chính giữa nải chuối, sau đó các loại quả khác sẽ được bày biện xung quanh cho màu sắc hài hòa.
Các loại quả nhỏ như quất, quýt, ớt được cài cắm xung quanh, xen kẽ giữa những quả chuối màu xanh hoặc đặt xung quanh. Mâm ngũ quả ngày Tết 2021 của người miền Bắc phải càng tròn trịa khi bố trí sắp xếp các loại quả xong thì càng tốt và càng có ý nghĩa.
Mâm ngũ quả ngày Tết 2021 miền Nam
Người dân Nam Bộ rất cầu kỳ trong khâu lựa chọn những loại quả xuất hiện trong mâm ngũ quả cúng gia tiên.
Ý nghĩa của các loại quả trong mâm ngũ quả ngày Tết 2021 ở miền Nam
Khác với người miền Bắc, người dân Nam Bộ có phần cầu kỳ hơn trong khâu chọn lựa những loại quả sẽ xuất hiện trong mâm ngũ quả cúng gia tiên. Do cách phát âm gần giống với từ “chúi” (thể hiện sự nguy khó) nên chuối là thứ quả không bao giờ xuất hiện. Cũng bởi câu nói: “Cam làm quýt chịu” nên người Nam không bày những trái cam óng ả vui mắt như người Bắc.
Mâm ngũ quả ngày Tết 2021 của người miền Nam thường có các loại quả: Mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung (theo câu: “Cầu sung vừa đủ xài”), thêm chân đế là 3 trái thơm (dứa), thể hiện sự vững vàng. Điều đặc biệt mâm ngũ quả ở miền Nam không thể thiếu cặp dưa hấu ruột đỏ vỏ xanh được đặt 2 bên với ý nghĩa cầu cho năm mới được may mắn và đủ đầy hơn. Các loại quả trên mâm ngũ quả ngày Tết 2021 của người miền Nam đều mang những ý nghĩa riêng:
- Mãng cầu: Trên mâm ngũ quả ngày Tết 2021 ở miền Nam, trái mãng cầu như một lời cầu chúc cho sự may mắn và tài lộc.
- Sung: Gắn liền với biểu tượng của sự sung túc, sung mãn về cả tình cảm, tiền bạc, sức khỏe.
- Dừa: Người miền Nam sử dụng trái dừa với ý nguyện cầu mong cuộc sống vừa đủ, không túng thiếu và viên mãn.
- Đu đủ: cầu mong sự no đủ cả về kinh tế và tình cảm, đầy đủ thịnh vượng trong cuộc sống
- Xoài: việc tiêu xài không cần lo nghĩ.
Cách bày mâm ngũ quả ngày Tết 2021 ở miền Nam
Người dân Nam Bộ khá cầu kỳ cả trong ăn uống lẫn bày biện mâm ngũ quả cho ngày Tết.
Cách bày trí mâm ngũ quả ngày Tết 2021 của người miền Nam cũng khá đơn giản nhưng đòi hỏi sự hài hòa, cân đối. Người dân Nam Bộ thường bày những loại quả to, nặng và xanh như mãng cầu, dừa ở dưới, còn những loại quả nhỏ, chín như xoài, sung,… thì sẽ được bày lên trên. Điều đặc biệt của mâm ngũ quả ngày Tết 2021 của miền Nam là sẽ được sắp xếp theo hình ngọn tháp. Riêng đối với cặp dưa hấu, người Nam Bộ sẽ thường sẽ bày ở 2 đĩa riêng và đặt ở 2 bên của mâm ngũ quả.
Mâm ngũ quả ngày Tết 2021 miền Trung
Mâm ngũ quả miền Trung hầu như không kiêng kỵ loại quả nào, kể cả về hương vị, màu sắc lẫn tên gọi miễn sao đảm bảo tươi ngon và quan trọng là tấm lòng thành kính dâng lên ông bà tổ tiên.
Tại các tỉnh miền Trung, mâm ngũ quả ngày Tết 2021 thường bao gồm thanh long, dưa hấu, xoài, bưởi, nho, táo, cam, lê, mãng cầu, dứa, chuối xanh,… khéo léo điểm thêm những bông cúc vàng xung quanh và đặt thêm hai quả dưa hấu hai bên, tạo dáng cho mâm ngũ quả. Cách bài trí đơn giản, không quá cầu kỳ, qua đó cũng thể hiện phần nào tính cách chân chất của người dân nơi đây.
Một số mẫu bày mâm ngũ quả ngày Tết 2021 đẹp
Dưới đây là một số hình ảnh gợi ý cách bày mâm ngũ quả ngày Tết 2021 đẹp nhất.