Theo lịch vạn niên, mùng 1 Tết Nguyên Đán năm 2021 sẽ rơi vào ngày thứ Sáu, 12/12/2021 Dương Lịch. Từ xa xưa, người Việt đã quan niệm mùng 1 Tết là ngày lễ thiêng liêng nhất năm, là ngày khởi đầu cho một năm mới, mở ra những điều mới mẻ, may mắn, tài lộc. Vào ngày mùng 1 Tết, mọi người thường rất chú ý trong các việc nên và không nên làm để tránh rước xui xẻo, có thể làm mất lộc cả năm.
Ý nghĩa ngày mùng 1 Tết Nguyên Đán
Người Việt rất coi trọng ngày mùng 1 Tết Nguyên Đán. Theo văn hóa trồng lúa nước của người Á Đông, ngày mùng 1 Tết Âm lịch là ngày để khởi đầu cho mùa vụ trong năm mới. Chính vì vậy, họ sẽ nhìn vào thời tiết, các việc làm trong ngày này để dự đoán một vụ mùa có bội thu hay không. Ngày nay, bên cạnh lúa nước thì các ngành nghề khác cũng phát triển đa dạng và phong phú hơn, ngày mùng 1 Tết không chỉ là khởi đầu cho một vụ mùa mới mà còn là ngày khởi đầu cho công việc hanh thông, tấn tài tấn lộc, may mắn và khỏe mạnh.
Theo phong tục xưa, ngày mùng 1 Tết còn là ngày tết cha, là ngày của các nghi lễ chúc tụng, mừng tuổi những người thân trong gia đình bên nội. Vào ngày này, con cháu sẽ đến chúc tết ông bà, cha mẹ và các cô chú bác, anh em trong họ hàng, dành cho nhau những lời chúc tốt đẹp nhất để mong cho năm mới thật nhiều niềm vui, hạnh phúc, thành đạt. Ngày mùng 2 sẽ là ngày để về nhà ngoại chúc tụng, thăm hỏi. Từ đó cũng giúp con cháu hiểu rõ hơn truyền thống uống nước nhớ nguồn của dân tộc, gắn kết tình cảm gia đình, giáo dục thế hệ sau cần phải biết đối nhân xử thế, kính trọng, biết ơn thế hệ trước, ông bà, tổ tiên của mình.
Những điều kiêng kỵ vào ngày mùng 1 Tết
Ngày mùng 1 tết có ý nghĩa rất quan trọng đối với người Việt. Người xưa quan niệm, nếu không muốn cả năm gặp trắc trở, thì ngày mùng 1 Tết nhất định phải kiêng kỵ một số điều sau đây
Kiêng làm vỡ đồ đạc vào mùng 1 Tết
Ông bà ta quan niệm, vào ngày mùng 1 Tết mà làm rơi vỡ đồ dùng sẽ tạo nên sự chia cắt, rạn vỡ trọng tình cảm gia đình. Đặc biệt là việc làm vỡ bát nhang hay gương trong ngày mùng 1 Tết sẽ là điểm báo không tốt cho năm mới. Chính vì vậy, hãy cẩn thận khi sử dụng các vật dụng dễ vỡ như bát, chén để tránh những điều xui xẻo cho gia đình.
Kiêng không quét nhà, đổ rác vào mùng 1 Tết
Trong ngày mùng 1 Tết, người Việt thường không quét nhà, đổ rác, nếu có quét cũng sẽ dập rác ở góc nhà, hôm sau mới hót đi bởi quan niệm nếu như quét nhà, đổ rác vào ngày đầu năm mới tức là sẽ đuổi Thần tài ra khỏi nhà, khiến cho gia đình làm ăn không thuận lợi, tiền tài không thể đến với gia đình. Do đó, vào trước đêm giao thừa, dù có bận rộn đến đâu mọi người cũng sẽ sắp xếp để dọn dẹp nhà cửa thật sạch sẽ.
Kiêng chôn cất, mai táng trong ngày mùng 1 Tết
Tết Nguyên Đán là tết cổ truyền lớn nhất trong năm, có ý nghĩa rất linh thiêng đối với người Việt. Chính vì vậy, trong ngày mùng 1 Tết, người Việt sẽ thường chỉ nhắc đến những câu chuyện vui. Nếu gia đình nào trong năm cũ có tang sẽ thường ở nhà vào ngày mùng 1 Tết cho đến hết mùng 3 Tết, kiêng đi chúc Tết nhà khác để tránh mang điềm xui đến. Ngược lại, anh em, người thân sẽ đến nhà để chúc Tết, động viên, an ủi để gia đình quên đi sự mất mát đau thương.
Đặc biệt nếu ngày cận Tết như 30 Tết mà gia đình có người chết, họ sẽ cố gắng để định liệu mai táng, chôn cất luôn trong ngày, tránh để sang ngày mùng 1. Nếu có người qua đời vào đúng mùng 1 Tết thì sẽ để sang mùng 2 mới làm lễ phát tang và mai táng.
Kiêng cho nước, cho lửa vào mùng 1 Tết
Người Việt đại kỵ cho lửa vào ngày mùng 1 Tết bởi quan niệm lửa đỏ là biểu tượng của sự may mắn, nếu như cho lửa thì tức là mang may mắn của mình đi cho người khác, khiến gia đình gặp nhiều điềm xấu, làm ăn không may mắn.
Vào ngày mùng 1 Tết cũng không cho nước vì nước đại diện cho nguồn tài lộc, công năng của gia đình, nếu như cho nước đồng nghĩa với việc cho lộc đi, khiến gia đình bị mất lộc. Do đó vào những ngày trước Tết, người Việt sẽ sắp xếp để lu, bể luôn đầy nước, trong bếp lúc nào cũng có lửa hồng để tránh phải đi xin.
Mùng 1 Tết kiêng vay mượn, trả nợ đầu năm
Vào ngày mùng 1 Tết, việc cho vay mượn tiền là điều đại kỵ. Người xưa quan niệm, nếu ngày mùng 1 đã phải đi vay mượn tiền thì cả năm sẽ làm ăn túng thiếu, vay mượn quanh năm. Mọi người cũng không cho vay tiền vào ngày mùng 1, vì như thế có nghĩa là đang mang tài lộc nhà mình cho người khác vay, giống như việc đưa tiền tài, may mắn trong năm mới của mình cho người khác. Thường việc vay mượn tiền này không chỉ kiêng ngày mùng 1 đầu năm mà sẽ kiêng cho đến ngoài Rằm tháng Giêng, có gia đình cẩn thận sẽ kiêng cho hết tháng Giêng.
Một số kiêng kỵ khác vào ngày mùng 1 Tết
Ngoài những điều bắt buộc phải kiêng kỵ vào đầu năm mới kể trên, thì tùy theo từng vùng miền sẽ có những quan niệm kiêng khem khác nhau. Một số kiêng kỵ vào ngày mùng 1 khác bao gồm:
- Kiêng không nói chuyện buồn, chuyện xui vào ngày mùng 1 để không ảnh hưởng đến năm mới.
- Kiêng tiếng khóc trong ngày mùng 1 Tết: Người Việt quan niệm nếu như khóc lóc, đau buồn vào ngày này thì cả năm sẽ u uất.
- Kiêng nhặt tiền rơi ngoài đường vào ngày mùng 1 Tết bởi đây có thể là tiền cúng ma, nếu nhặt sẽ khiến cả năm bị xui xẻo.
Những việc nên làm vào ngày mùng 1 Tết
Vào ngày mùng 1 Tết, nếu muốn vạn sự hanh thông trong năm mới, người Việt thường đi lễ chùa đầu năm, chúc tụng nhau những lời chúc tốt đẹp và nhiều việc khác.
Chúc tết, trao lì xì vào ngày mùng 1 Tết
Phong tục chúc Tết của người Việt được gói gọn trong câu thành ngữ: “Mồng một Tết cha, mồng hai Tết mẹ, mồng ba Tết thầy”. Đó là nếp sống đã trở thành phong tục ngày Tết, được bảo tồn và giữ gìn qua bao thế hệ, thể hiện lòng hiếu thảo, sự tri ân của con cháu với ông bà cha mẹ, hai bên nội – ngoại và tinh thần “Uống nước nhớ nguồn” của người Việt. Vào ngày mùng 1 Tết, con cháu sẽ đến thăm ông bà, họ hàng bên nội, gửi những lời chúc tốt đẹp. Ông bà, cha mẹ sẽ trao những tấm lì xì đỏ như một việc làm ban may mắn, tài lộc cho con cháu mình.
Mặc đồ màu đỏ vào ngày mùng 1 Tết
Màu đỏ là biểu tượng cho sự may mắn, sung túc, hoan hỉ vậy nên người ta tin rằng vào ngày đầu năm mới mặc áo quần màu đỏ sẽ mang lại nhiều may mắn, phúc lộc cho gia đình.
Đi lễ chùa vào ngày mùng 1 Tết
Những ngày đầu tiên của năm mới mọi người đều muốn đi lễ chùa để cầu mong cho bản thân và gia đình mình những điều an lành nhất, đây cũng là yếu tố tâm linh gắn liền với văn hóa tín ngưỡng của người Việt. Thường vào ngày mùng 1 Tết, sau khi đã đi thăm họ hàng, người thân, người Việt sẽ đến những ngôi chùa gần nhà để thắp hương cầu bình an, may mắn cho gia đình mình.
Hái lộc vào ngày mùng 1 Tết
Vào thời khắc giao thừa hoặc sáng sớm mùng 1 người ta đến đình chùa, đền phủ để hái một cành lộc non mang về nhà, với mong muốn được Thần, Phật linh thiêng ban cho tài lộc, may mắn suốt năm. Phong tục hái lộc đầu xuân cũng là một nét đẹp văn hóa của người Việt.
Mua muối đầu năm
Tập tục đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi được tiếp nối và kế thừa bao năm nay trong dân gian ta với mục đích mong điều may mắn, suôn sẽ đến với gia đình. Theo quan niệm của người xưa muối tượng trưng cho sự mặn mà, nồng nàn, tình cảm ấm áp trong các mối quan hệ gia đình, người thân.
Đầu năm mua muối thường sẽ mua vào ngày mùng 1 Tết cũng là hành động để cầu mong cho gia đình cả năm yên ấm, thuận hoà, nồng nàn tình cảm giữa ông bà, cha mẹ với các con cháu hoặc giữa các anh chị em với nhau.
Sáng ngày mồng Một – ngày đầu tiên của năm mới, vợ chồng con cái, anh em ruột thịt sẽ về bên nội để chúc thọ cha mẹ, ông bà và thắp hương cúng bái tổ tiên để tỏ lòng thành kính. Theo tục lệ, cứ năm mới tới, kể cả người lớn lẫn trẻ con, mỗi người đều tăng lên một tuổi. Bởi vậy, ngày mùng 1 Tết là ngày con cháu “chúc thọ” ông bà, cha mẹ.