Vào ngày tết Hàn thực 3/3 âm lịch hàng năm, bạn sẽ thấy các gia đình mình chuẩn bị bánh trôi và bánh chay để cúng thần linh, ông bà tổ tiên. Tuy nhiên đã bao giờ bạn tự hỏi rằng ngày này xuất hiện từ bao giờ và có ý nghĩa gì chưa? Hãy cùng baamboo tìm hiểu rõ hơn về ngày tết hàn thực trong bài viết dưới đây nhé.
Ngày Tết Hàn thực là ngày gì
Ngày Tết Hàn thực là gì
Ngày tết hàn thực được tổ chức vào ngày 3/3 âm lịch hàng năm. Vào ngày này, mọi người sẽ dâng những đĩa bánh trôi, đồ chay lên bàn thờ tổ tiên để bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc với cội nguồn của mình.
Hiện nay, ngày tết Hàn thực thường xuất hiện ở Việt Nam, Trung Quốc và nơi những người hoa sinh sống.
Ý nghĩa của từ hàn thực
Ngày tết hàn thực có nguồn gốc từ Trung Quốc, nên trong tiếng Trung, từ Hàn thực – 寒食 được hiểu theo nghĩa là “thức ăn lạnh”. Do vậy nên vào ngày này mọi người đều sẽ làm bánh trôi và bánh chay để cúng.
Ngày Tết Hàn thực là ngày gì
Nguồn gốc và ý nghĩa của ngày Tết Hàn thực 3/3 âm lịch
Sự tích ngày Tết Hàn thực 3/3 âm lịch
Ngày tết Hàn thực ở Việt Nam có nguồn gốc từ một phong tục của người Trung quốc xưa được lưu truyền và giữ gìn đến ngày nay.
Sự tích ngày tết Hàn thực này ra đời từ câu chuyện giữa vị vua Tấn Văn Công và thần tử Giới Tử Thôi của nước Tần trong Thời Xuân Thu.
Chuyện kể rằng, trong những năm tháng lưu vong tìm cách giành lại ngôi vua của Tấn Văn Công, có một vị hiền sĩ tên là Giới Tử Thôi đã từng tận tụy giúp đỡ, chịu khổ cùng ông, thậm chí còn từng cắt thịt ở đùi cho vua ăn khi cơ cực.
Những đến lúc vua Tấn Văn Công giành lại được giang sơn và lên ngôi vua và ban thưởng cho những người có công phó tà mình thì ông lại quên mất Giới Tử Thôi.
Dẫu vậy nhưng Giới Tử Thôi lại không hề oán giận hay trách móc gì vua Tấn Văn Công cả, ông chỉ lặng lẽ lui về ở ẩn, cõng người mẹ già vào trong núi sâu để sinh sống.
Mặc dù Giới Tử Thôi không để bụng những vinh hoa phú quý đó. Nhưng người hàng xóm Giải Trương rất bất bình và không cam lòng thay nên đã viết một bức thư nói về điều này đặt trước cửa cung.
Sau khi đọc được bức thư, vua Tấn Văn Công mới sực nhớ ra và sai người đi tìm hai mẹ con Giới Tử Thôi. Lúc tìm thấy Giới Tử Thôi nhưng ông không chịu quay về nhận thưởng nên nhà vua đã giận dữ và cho người đốt rừng – nơi mà mẹ con Giới Tử Thôi đang ở. Vua Tấn Văn cao cứ nghĩ rằng nếu đốt rừng thì Giới Tử Thôi sẽ phải ra mặt, nhưng ông đã sai và khiến hai mẹ con họ bỏ mạng trong vụ cháy đó.
Cái chết của Giới Tử Thôi đã khiến vua đau lòng và hạ lệnh xây miếu thờ phụng, đổi tên núi thành Giới Sơn, cấm người dân ăn chay và đốt lửa vào ngày mà Giới Tử Thôi mất.
Vừa hay ngày mất của Giới Tử Thôi lại đúng vào ngày 3 tháng 3 âm lịch. Nên từ đó ngày 3/3 âm lịch hàng năm đã trở thành ngày tết Hàn thực.
Sự tích ngày Tết Hàn thực 3/3 âm lịch
Ý nghĩa ngày tết hàn thực 3/3 âm lịch ở Việt Nam
Mặc dù bắt nguồn từ Trung Quốc, nhưng ngày tết hàn thực sau khi du nhập vào Việt Nam đã được thay đổi rất nhiều để phù hợp với văn hóa người Việt và được hợp nhất với tết Bánh trôi bánh chay tháng 3 của người Việt Nam.
Vì vậy nên ngày tết hàn thực 3/3 âm lịch hàng năm là một ngày có ý nghĩa riêng đối với người Việt Nam ta:
Ý nghĩa hướng về cội nguồn, tổ tiên
Vào ngày tết hàng thực hàng năm, người dân Việt Nam sẽ nặn bánh trôi và bánh chay để dâng lên ông bà tổ tiên để tưởng nhớ và bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc về công dưỡng, công sinh của những người đã khuất.
Ý nghĩa hướng về cội nguồn, tổ tiên của ngày Tết Hàn thực
Ý nghĩa về truyền thống tốt đẹp của Việt Nam
Ta thường thấy bánh trôi nước trong ngày tết hàn thực được miêu tả qua những bài thơ, câu ca dao ẩn dụ hình ảnh người phụ nữ Việt Nam với nét đẹp lao động, hi sinh tảo tần vì con cái, gia đình. Ngoài ra, cả bánh trôi và bánh chay trong ngày tết hàn thực đều được làm từ gạo nếp nên nó còn mang ý nghĩa biết ơn thành quả lao động của người nông dân.
Ý nghĩa về truyền thống tốt đẹp của Việt Nam của ngày Tết hàn thực
Ý nghĩa sum họp gia đình
Vào ngày tết hàn thực, mọi người trong gia đình thường tụ tập với nhau cùng làm bánh trôi và bánh chay nên thường sẽ kể cho nhau nghe về những điều hay trong cuộc sống hàng ngày. Hơn nữa bánh trôi còn tượng trưng cho bọc trăm trứng của Âu Cơ – tổ tiên của người Việt.
Ý nghĩa sum họp gia đình của ngày Tết hàn thực
Ý nghĩa trong y học
Ngoài ra, ngày tết hàn thực 3/3 âm lịch còn là ngày chuyển giao sang mùa hạ, thời tiết bắt đầu nóng lên. Nên bánh trôi, bánh chay là những món ăn nguội có tính hàn, vị ngọt rất thích hợp ăn vào những ngày nóng nực.
Ý nghĩa trong y học của ngày tết Hàn thực
Ngày tết hàn thực 3/3 âm lịch cúng gì
Vào ngày tết hàn thực, các gia đình sẽ dọn dẹp nhà cửa và bàn thờ gia tiên sạch sẽ để chuẩn bị mâm cúng dâng lên cho tổ tiên, thần linh hoặc lễ Phật.
Thông thường, mâm cúng lễ sẽ bao gồm những thứ sau:
- Nhang và đèn
- Bánh trôi, bánh chay
- Hoa tươi và trái cây
- Trầu cau và nước sạch
Do mọi người quan niệm số lẻ sẽ là số may mắn nên khi cúng, đĩa bánh trôi và bánh chay thường là các số lẻ như 3,5,7,9…
Ngày tết hàn thực 3/3 âm lịch cúng gì
Phong tục ngày tết hàn thực ở Việt Nam 3/3 âm lịch
Phong tục ăn bánh trôi, bánh chay trong ngày tết hàn thực 3/3 âm lịch
Phong tục ăn bánh trôi, bánh chay vào ngày tết Hàn thực 3/3 âm lịch hàng năm đã là một tục lệ rất lâu đời. Trong những ghi chép của Lê Quý Đôn cũng từng viết mỗi năm vào mùng 3 tháng 3 âm lịch thì nước ta đều làm bánh trôi nước.
Bánh trôi nước vừa mang ý nghĩa tưởng nhớ và biết ơn tổ tiên, vừa biết ơn hạt gạo – thành quả lao động vất vả của người nông dân. Ngoài ra những chiếc bánh trôi trắng ngần xếp cạnh nhau còn là liên tưởng đến bọc trăm trứng của mẹ Âu Cơ hay một món ăn mát mẻ vào mùa hè.
Hiện nay, bánh trôi nước không chỉ còn có màu trắng của bột nếp nữa mà còn có thêm màu sắc khác nhau như xanh, đỏ, vàng, tím…
Phong tục ăn bánh trôi, bánh chay trong ngày tết hàn thực 3/3 âm lịch
Phong tục ăn cuốn trong ngày tết hàn thực 3/3 âm lịch
Ngoài phong tục ăn bánh trôi bánh chay thì bánh cuốn cũng là một tục lệ trong ngày tết hàn thực ở Việt Nam ta. Tuy nhiên tục lệ này lại không phổ biến nên rất ít người biết đến.
Phong tục ăn cuốn trong ngày tết hàn thực 3/3 âm lịch
Những điều kiêng kỵ trong ngày tết hàn thực 3/3 âm lịch
Cũng như các ngày lễ khác trong năm, ngày tết hàn thực cũng có một số điều nhất định phải kiêng kỵ
Theo quan niệm dân gian lưu tuyền bao đời nay, thì những điều kiêng kỵ bao gồm:
- Kiêng không cúng bánh trôi hay bánh chay có nhiều màu sắc: Ngày tết hàn thực là ngày để cúng ông bà tổ tiên và lễ Phật nên rất quan trọng sự thanh tịnh, trong sạch, do đó chỉ nên cúng bánh trôi thuần màu trắng. Tuy nhiên gia đình cũng có thể làm bánh trôi nhiều màu sắc để ăn chứ không dùng để cúng trong ngày tết hàn thực.
- Kiêng không chuyển nhà ở: Theo quan niệm, vào ngày tết hàn thực những vong hồn của người đã khuất thường sẽ luẩn quẩn và đi theo chúng ta nên việc chuyển nhà sẽ là một điều không may mắn, khiến phong thủy nhà cửa bị xáo trộn, là điềm xấu.
- Kiêng không cúng các loại quả đắng hay gai góc: Ngày tết hàn thực cúng những loại quả này mang ý nghĩa khá xấu như vất vả, gian truân, nhiều khó khăn cay đắng sẽ mang lại điềm không tốt.
- Kiêng cúng hoa ly, hoa sứ, hoa vạn thọ: Đây đều là những loài hoa mang đến điều xui rủi trong ngày tết hàn thực cần tránh.
Những điều kiêng kỵ trong ngày tết hàn thực 3/3 âm lịch
Ngày tết hàn thực có phải là tết thanh minh?
Ngày tết hàn thực và ngày tết thanh minh có những năm sẽ trùng với nhau nên rất nhiều người nhầm lẫn 2 ngày này là một. Tuy nhiên, ngày tết hàn thực thực chất lại rất khác với tết thanh minh (tảo mộ).
- Ngày tết hàn thực diễn ra cố định vào 3 tháng 3 âm lịch hàng năm với mục đích bày mâm cúng để tỏ lòng biết ơn và tưởng nhớ ông bà tổ tiên. Mọi người trong gia đình sum vầy cùng nhau ăn bánh trôi, bánh chay, cầu mong một năm vui vẻ an lành.
- Còn tết thanh minh là một ngày tiết khí trong năm, được tổ chức vào một ngày bất kỳ trong tháng 3 âm lịch. Vào ngày tết thanh minh, con cháu gần xa sẽ tụ hội với nhau để đến viếng và tảo mộ, dọn dẹp và sửa sang lại mộ phần của những người đã khuất.
Có thể thấy 2 ngày này có ý nghĩa rất khác nhau, cho nên đừng bao giờ cho rằng ngày tết hàn thực là tết thanh minh nhé.
Ngày tết hàn thực có phải là tết thanh minh?
Ngày tết Hàn thực ở Trung quốc diễn ra như nào?
Ngày tết hàn thực 3/3 âm lịch ở Trung quốc là ngày người dân kiêng đốt lửa, chỉ ăn đồ nguội. Điều này có ý nghĩa để tưởng nhớ vị hiền sĩ Giới Tử Thôi theo câu chuyện dân gian, còn theo quan niệm thời tiết thì đây là ngày mà thời tiết rất hanh khô, dễ xảy ra hỏa hoạn nên sẽ kiêng dùng lửa.
Ngoài ra, các gia đình Trung quốc cũng sẽ cắm một cành liễu ngoài cửa để chiêu hồn Giới Tử Thôi hoặc làm cỗ, đốt giấy để cúng tế, viếng mộ, chọi gà, đua thuyền…
Hy vọng bài viết này sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về nguồn gốc, ý nghĩa và những điều kiêng kỵ trong ngày tết hàn thực.
